معرفی دو رشته تولید برنامه تلویزیونی و سینما در هفته مشاغل

مسیر هدایت تحصیلی در رشته تولید برنامه های تلویزیونی در دوره کاردانی

  آینده شغلی و بازار کسب و کار آن چگونه است؟

برای بازار کسب و کار این حرفه به شرط اینکه در کنار آن مهارت هم یاد بگیرند ضمانت بیشتری هست که جذب بازار کار بشود . وجود تجارب نوآورانه در سطح بین المللی در رشته تولید برنامه های تلویزیونی و کسب جوایز و عناوین معتبر متعدد و اشتغال به کار تعداد کثیری از هنرمندان و دانش آموختگان عرصه هنرهای دیداری و شنیداری اعم از تلویزیون  و رادیو به عنوان مدرس دوره های عالی، صدا بردار، تصویر بردار و تدوینگر درصدا و سیمای  کشورهای همجوار، آسیای میانه، خاور میانه، و کشورهای اروپایی و آمریکا هم چنین حضور تعداد کثیری از اتباع کشورهای آسیایی و اروپایی به عنوان دانشجو در دانشگاه صدا و سیما و دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر، موید لزوم توجه به فرهنگ به عنوان اقتصاد خلاق می باشد.

 آسان تر شدن تکنیک ها و روشهای ساخت و تولید برنامه های تلویزیونی، افزایش ایستگاه های تلویزیونی و رادیویی، فراگیر شدن شبکه های مجازی و افزایش مشاغل مرتبط با تلویزیون و رادیو درجهان، نیاز بازارکار به این رشته را بیش از پیش آشکار می سازد.کشور ایران به منظور استفاده بهینه از فرصت طلایی پنجره جمعیتی و دستیابی به بازارهای سود آور جهانی – به لحاظ فرهنگی و اقتصادی – و افزایش سهم خود در رقابت ها و کاهش اتکا به درآمدهای نفتی و محقق ساختن اهداف اقتصاد مقاومتی، تا سال 1400 به 10000-8000 نیروی کار زبردست  در این زمینه نیاز خواهد داشت تا بتواند با تکیه بر هویت ملی و مذهبی خود --که شرط تمایز و جهانی شدن است-، علاوه بر ایفای رسالت فرهنگی و مذهبی خویش، در معادلات اقتصادی جهانی نیز نقش و جایگاه قابل قبول و درخوری برعهده گیرد.

صنعت تولید و پخش برنامه های رادیویی و تلویزیونی، به طور عمومی کلیه برنامه های شنیداری و دیداری را در بر می گیرد که به تعداد بیشماری گیرنده تلویزیونی و رادیویی وسایر رسانه های شبکه پایه ارسال می شود.میلیون ها نفر در جهان بسته به سطح  تحصیلات و درآمد خود ساعات زیادی را صرف تماشای تلویزیون و شنیدن رادیو و استفاده از رسانه های دیجیتال می کنند.تلویزیون با فراهم کردن امکان دسترسی بیشتر افراد به آموزش و سرگرمی و به دلیل قابلیت خروج از مرزها از قدرت فرهنگ سازی بیشتر و ایجاد امکانات شغلی بهتر در مقایسه با سایر رسانه ها برخوردار است.امروزه سازمان ها و نهادهای مختلف ازجمله مراکزعلمی، آموزشی، صنعتی، اطلاع رسانی، خدماتی و درمانی، تفریحی و رفاهی، تبلیغاتی و حمل و نقل، کشاورزی و...علاوه بر آنکه از تولیدات تلویزیونی برای اهداف مورد نظر خود استفاده می کنند، به نیروهایی کارآمد در زمینه فناوری، ارتباطات، تصویربرداری، تدوین و...نیاز دارند. صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران عهده دار تعلیم و تربیت بخشی از نیروی کار متخصص این حرفه است .اما از آنجا که تا کنون به سطوح پایین تر مهارتی این رشته توجهی نشده است و با در نظر گرفتن تغییرات جمعیت شناختی و کثرت علاقه مندان و تقاضای بالا برای تحصیل در رشته های مرتبط با تولید برنامه های تلویزیونی به ویژه در میان دختران، که گوشه ای از آن در قالب حضور در کلاسهای آزاد -که بعضا فاقد جنبه های تربیتی مدنظر آموزش و پرورش رسمی کشور می باشد- در سر تا سر کشور به چشم می خورد، شاخه فنی و حرفه ای آموزش و پرورش بر آن است تا با فاصله گرفتن از آموزش های سنتی و با تربیت نیروهای چند مهارته یا خودکفا و کوله پشتی که  ﺑتوانند در صورت لزوم همزمان خبرنگار –گزارشگر-تصویربردار-کارگردان-نویسنده-متخصص فنی و تهیه کننده باشند، ضمن فراهم آوردن بستری مناسب برای رشد و بالندگی دانش آموزان علاقه مند به این رشته، با تربیت نیروی کار زبردست در سه سطح مهارتی تصویربردار-صدابردار، نویسنده-تدوینگر و تولید کننده برنامه های تلویزیونی پاسخگوی نیاز روزافزون بازار کار باشد.

 فناوری ها چگونه رشته را تحت تاثیر قرار میدهد؟

چشم انداز ایران بصورت انفجاری رو به رشد است و بستگی به سیاستهای درست دارد اما واقعیت این است در تمام دنیا این صنعت در حال رشد زیادی میکند با توجه به فضای دیجیتال که قبلا فیلمهایی ساخته می شد شاید 1درصد می توانستند ببینند اما الان بازار بزرگ را در پیش دارد. بنا به عقیده کارشناسان و خبرگان این رشته با پیشرفت و گسترش رسانه ها ی دیداری و شنیداری و تغییر فناوری که هزینه تولیدات تلویزیونی را به نحو قابل توجهی کاهش می دهد، در چند سال آینده مشاغل مربوط به این حرفه با رشد قابل ملاحظه ای مواجه خواهد شد.

چگونه باید با رشد سریع فناوری، دانش و مهارت خود را بروز رسانی کنیم؟

 فناوری و آینده این رشته، مسلما رسانه پا برجا خواهد بود این طور نیست که با تنوع تکنولوژی نفس رسانه تغییر کند ولی شکل و نحوه اجرا متفاوت و تحویل آن ممکن است تغییر پیدا کند که قطعا  باید برای تنوع آن هم دانش‌آموزان خودشان را بروز بکند اما چگونه این که در کنار تحصیل مرتب تکنولوژی‌های جدید و نرم‌افزارها و انواع دوربین ها و تدوین نرم افزارهای تدوین فیلمبرداری دیجیتال و غیره را به آنچه که این حرفه مربوط می شود را رصد کنند و مطالعه کند و در یکی از آن رشته ها مهارت پیدا کند و اینکه چگونه بروز شویم اینکه قطعاً باید زبان خارجه را به خوبی آموزش و مسلط باشیم.

اخلاق حرفه ای در مشاغل رشته تولید برنامه تلویزیونیاما در رابطه با اخلاق حرفه ای بحث بسیاری وجود دارد و کسانی که ضربه خوردند و نتوانستند کاری برای خود دست و پا کنند و دچار سقوط شدند اول از همه ادبیات فارسی و ادبیات کهن را باید یاد بگیرد متاسفانه کسانی که از فرهنگ بومی خودشان، از کشور خودشان، از فرهنگ بومی فاصله گرفتند و از خانواده فاصله گرفتند، متاسفانه بیشترین ضربه را خوردند و کمترین موفقیت را کسب کردند اول اینکه ادبیات کهن را خوب یاد بگیریم و مرتب تحقیق و بررسی کنیم و دوم اینکه تعلقات خانواده را بالا ببرند سوم رازدار باشیم، در کنار رازداری، رعایت حقوق دیگران و حریم خصوصی دیگران را حفظ کنند . پرهیز از دروغ، تهمت، غیبت و ... این ها فوق العاده تاثیر دارد، هنرمند خوبی بشود ولی متوسل به دروغ و تهمت باشد در تهیه برنامه‌اش از شخصیت خودش سرچشمه می گیرد، متاسفانه شاهد سقوط خودش و برنامه خواهد شد. دوم اینکه بالاخره تلاش مستمر و تواضع و اگر به یک جایی رسیدند، به نوک قله رسیدند، اخلاق پسندیده و خوب و درست را ادامه بدهند و بالاخره خودباوری و اینکه بدانند که می توانند این کار را انجام بدهند.     

رشته سینما

سینما هنری است مبتنی بر ضبط تصویری حوادث و ترکیب خاص و عرضه آنها توام با صدا که با طرح مفاهیم گوناگون به صورت بیانی ویژه در عرضه هنرها تجلی می‌کند. نوع و کیفیت ارتباط این رشته با سایر رشته‌های هنری به گونه‌ای است که می‌تواند از همه آنها به صورت کمکی سود جوید. سینما بازتابی از جامعه است. در واقع سینما نشان دهنده وضعیت یک جامعه در گذشته، حال و حتی آینده است.  رشته سینما، یکی از جذاب ترین رشته های هنری می باشد و علاقمندان زیادی را به خود جذب کرده است در این رشته با استفاده از مجموعه ای از ضبط تصویر با ترکیب صدا، همراه با مفاهیم گوناگون افراد می توانند موضوع خود را به مخاطب خاصشان انتقال دهند.

یکی از مزایای رشته سینما این است که این رشته هنری با همه رشته های هنری ارتباط و فعالیت دارد و می تواند مکمل آنها باشد. در ایران به هنر هفتم، سینما گفته می شود که فعالان زیادی در این حیطه مشغول به فعالیت می باشند.

تحصیل در رشته سینما به دانشجویان این امکان را می دهد تا توانایی تفکر انتقادی و هنری خود را بهبود بخشیده و جنبه‌های هنری و فرهنگی صنعت سینما را تجزیه و تحلیل کنند. دوره های آموزشی رشته سینما شامل:فرهنگ، ادبیات و تمدن غربی، فیلمنامه نویسی، سینما: کمدی و درام، صحنه سازی و تولید مجموعه، تاریخ فیلم و سینمای جهان و ... است. رشته سینما در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری گرایش‌های متفاوتی دارد. گرایش‌های رشته سینما عبارتند از: تدوین، فیلمنامه نویسی، ‌ کارگردانی و فیلمبرداری.

رشته  شامل چه مشاغلی است؟

سینما با طرح مجموعه‌ای ترکیبی از تصاویر و اصوات و با در نظر داشتن اصول حاکم بر این هنرها، به بیانی دست می‌یابد که خاص هنر سینما است. هنر سینما از نظر محتوا مبتنی بر زمینه‌های گوناگون علوم انسانی، علوم ارتباطات، ‌ ادبیات و رشته‌های مختلف هنری بوده و از نظر تکنیکی از مباحث فیزیک صوت، شیمی، مکانیک و الکترونیک استفاده می‌کند.کارشناسی سینما یکی از دوره‌های آموزش عالی است که هدف آن تأمین افراد متعهد و متخصص دراین رشته است تا نیازهای روزافزون جامعه را در زمینه‌های مختلف هنر سینما پاسخگو باشد. این رشته دارای 4 گرایش تدوین، فیلمنامه نویسی، ‌ کارگردانی و فیلمبرداری است.

- آینده شغلی و بازار کسب و کار آن چگونه است؟

تقریبا 90درصد فارغ التحصیلان این رشته نیروی های منفعل هستند مگر اینکه در بازار کار سینما، افرادی که نمونه‌های کار دارند، مشغول به کارمی شوند برای هر پروژه‌ای باید سابقه عملی خوب داشته باشند. سینمای ایران خیلی با دانش علمی و نظری سینما میانه ندارد فرد را می خواهد عملگرا باشد با ابزار کار کند، فن ورز باشد، در عمل تجربی و اجرایی در تولید مهارت داشته باشد.آن هایی که دانشگاه می‌آیند در هنر ادامه تحصیل می‌دهند پژوهشی تر می شوند بیشتر به طرف تئوری می روند و ممکن است استاد دانشگاه بشوند در بهترین حالت یا یک پژوهشگر یک موسسه. تا لیسانس برای فناوری در سینما و تلویزیون کافی می باشد بالای لیسانس دیگر نظری هست که کمتر جنبه تولیدی و کار با ابزار دارد درصورتیکه سینما و تلویزیون افرادی را لازم دارد که عملگرا باشه در چنان باید برنامه‌ریزی انجام شود، به شکلی که سریع بتوانند به عنوان دستیار با دوربین، نوع صدا، تدوین، گریم، لباس، مسائل تولیدی و برنامه‌ریزی و کارهای تولید را آموزش ببیند. برنامه‌های پایه برای هنرستان های هنر باید طوری ریخته شود که بیشتر با دستگاه و تولید پروژه و ابزار و جنبه های مهارتی عملی تعلیم ببینند یعنی دستیار و کمک دستیار تمام مشاغلی که در سینما داریم، البته الان تکنولوژی دیجیتال خودش یک گروه تولید است قبلاً فیلمبردار، تدوین، کارگردانی، گریم، صدا همه اینها از هم جدا بودند و عوامل خودشان را داشتند ولی درحال حاضر گروه ها کوچکتر شدن و فرآیند تولید بیشتر شده است.

آموزش سینما باید از دبستان شروع بشود واقعا فیلمساز تربیت کنیم اگر بشود 6 سال راهنمایی و دبیرستان دانش آموز تربیت کرد خیلی بهتر است. مثلا در رشته موسیقی  که از طریق مهارت ( ارزیابی الیت) در آنجا ساز مطرح است و کسی که علاقمند است ادامه می دهد . موسیقی هنرفردی است هوش اجتماعی یا میان فردی آدمها هردو طرف مغز باید کار کند. سینما باید همه چیز بداند هم باید خلاقیت داشته باشد و هم باید مدیریت داشته باشد که عقل است. سینما تفکر است و تکنولوژی وسیله است. برای هر تخصصی یکسری نیازها هست مثلا تدوین گر ممکن است کوری رنگ داشته باشد و رنگ فیلم اشکال داشته باشد. سینما چیزی که کم دارد جلوه‌های ویژه است اگر قرار به سبک قدیم کار کنیم بحث تکنولوژی و صنعت نیرو می خواهد .بازار بستگی دارد بر می گردد به سیستمی که در این کشور وجود دارد،  در بعضی از کشورهای خارجی تولید فیلم  در بازار آزاد هست و بازار سینمای آن کشورها مخاطب محور هستند و بر اساس روانشناسی مخاطب کار می کنند و در تمام دنیا گسترش دارند ولی در کشور ما بر اساس بازار آزاد نیست .

- فناوری ها چگونه رشته را تحت تاثیر قرار میدهد؟

دیجیتال در حقیقت در دهه های گذشته به مرور سیستم نگاتیو را کنار گذاشت و از سیستم دیجیتال استفاده کردند و به نوعی در کار تلویزیونی و سینمایی از نوع مواد اولیه به نوعی نزدیک شدن به همدیگر. در کارهای سینمایی به این شکل بود که در گذشته با یک دوربین ضبط می شد بر اساس نوع دکوپاژ که کارگردان دوربین را کجا قرار بدهد از یک دوربین استفاده می شد و در زوایای متفاوت انجام می گرفت و بعد در تدوین این ها را به هم وصل می کردند ولی سیستم های تلویزیونی به سیستم سوئیج کار می کردند کارها به صورت ضبط استودیویی بود به صورت چند دوربین، دوربین ها به اتاق فرمان در واقع به هم سویج می شدند در تلویزیون و یکسری میکس ها هم انجام می‌شد وهر چند بعدها هم می شد  تدوین هم همان حال انجام داد. درحال حاضر یک فیلمبردار از زمانی که دوربین ها انقدر گسترش پیدا کردند که نورپردازی به عنوان یک نوع عنصر لازم نیست فقط به جهت برجسته کردن و پرداخت کردن صحنه استفاده می شود و دیگر برای پرکردن سایه ها لازم نیست. الان نورپرداز تئاتر و نور پرداز سینما خیلی نزدیک به هم هستند باید یک طراحی نور انجام دهند در حالی که 20 سال یا 40 سال پیش نورپردازها هم مهندس بودند هم اگر می توانستند طراحی صحنه را تحت کنترل می گرفتند.

چشم انداز ایران بصورت بانفجاری رو به رشد است و بستگی به سیاستهای درست دارد اما واقعیت این است در تمام دنیا این صنعت در حال رشد زیادی است با توجه به فضای دیجیتال که قبلا فیلمهایی ساخته می شد شاید 1درصد می توانستند ببینند اما الان بازار بزرگ را در پیش داریم. آمازون که فروشنده فیلم و کتاب است 5/1 میلیارد مراجعه کننده بنابراین تجارت خدمات که فیلم یک تجارت خدمات است خیلی رشد می‌کند در صورتی که در بعضی از مشاغل تعداد مشاغل در حال کم شدن است. حالا اینکه ما چطور در این بازار باشیم خیلی مهم است .آموزش و پرورش اگر چندین مدرسه داشته که نیروی کار را کاملاً اصولی پرورش دهد در بازار نیاز است.

در سینما از چندتا دوربین با چند زاویه می شود می شد استفاده کرد ولی در مورد کارهای تلویزیونی که برمی گردد به گذشته های دورتر، چون تلویزیون کوچک تر بود و سینما پرده گسترده‌تری داشت .در کارهای سینمایی می‌شد لانگ شات نشان داد و فضای عمیق تر نشان می داد  و عناصر کاملاً قابل دیدن بودند ولی در کارهای تلویزیونی به دلیل تصویر کوچک تلویزیون به گونه ای باید تصویر را می‌گرفتند که از نمایی نزدیک استفاده می کردند ولی درحال حاضر با تلویزیونهای بزرگ به نوعی ما در خانه می شود این تصاویر را ببینیم و به سینما نزدیک می شود.در گذشته در رابطه با فناوری‌های جدید و رشد فناوری یک زمانی علم در دست یک گروه بود ولی الان به دلیل گسترش علم می شود با موبایل هم یک فیلم با کیفیت انجام دهیم همه می توانند عکاسی کار کنند و ...  و دیگر دست شخص نیست و به دلیل اینترنت که در دسترس همه قرار گرفته است همه می توانند انیمیشن کار کند، فیلم بسازند، آموزش می‌بینند و کار می کنند و  به راحتی برنامه‌های مورد نظرشان را تولید می کنند.  فناوری در حقیقت قدرت را از دست کمپانی ها بزرگ گرفته و در دست همه قرار داده و خود به خود تمام جوانهای ایرانی چون این برنامه‌های نرم‌افزاری و کتاب و آموزش هست کار با نرم افزارها را یاد گرفته اند، مشکل این است که فکر و ایده باید در کنار این ابزار رشد کند.تکنولوژی همواره تاثیر قابل توجهی بر صنعت فیلم‌سازی و سینما داشته است مانند: دوربین فیلم‌برداری - اواخر قرن 19، صدای همگام – 1920، رنگ - 1939 (یا 1917)، صفحه سبز – 1940، لوازم سبک و قابل حمل - دهه 50 و 60 میلادی، تجهیزات دوربین: دالی (1907) و استدی‌کم (1976)،  تک‌لنزی بازتابی (DSLR) -  سال 1969، تصاویر تولید شده توسط کامپیوتر – 1973، اینترنت - دهه 90 میلادی و سینماهای چندبعدی

اخلاق حرفه ای در مشاغل رشته سینما در مورد اخلاق حرفه‌ای در مورد خود کارگردانی که یک مدیریت است باید با مباحث مدیریت آشنا باشد و یکی از آن اخلاق و نوع برخورد با دیگران است و روانشناسی مخاطب است .کارگردانی که نتواند با بازیگر ارتباط برقرار کنند باید بداند که با بازیگر چطور رفتار کند یا همینطور دیگران و با احترام با دیگران رفتار کند در غیر اینصورت دیگران به حرف فرد توجهی نمی کنند و چون یک کار گروهی هست اخلاق حرفه‌ای در گروه به کار رود و همه به همدیگر احترام برساند و گرنه کارشان به نتیجه نمی‌رسد و باعث چالش می شود و جنبه مثبت را نمی گیرند کسی که در سینما کار انجام می دهد چون در دید همه هست باید اخلاقش به گونه ای باشد که در اجتماع به صورت یک الگو ناخودآگاه در میان همگان باشد. و یکی دیگر از موارد اخلاق حرفه ای این است که  مسئله کارهای سینمایی اینکه از کاری یا  موسیقی یا از صحنه‌هایی استفاده می‌کنیم به نوعی کسی که از کاری  استفاده می کند باید از تهیه کننده مجوز آن را گرفته باشیم یا کار سینمایی را بخواهیم پخش کنیم حتماً باید کپی رایت رعایت بشود و در مجموع باید مسئولیت پذیری و تعهد کاری جمع آوری و گرد آوری اطلاعات  امانت داری و رازداری، یادگیری مادام العمر، ارتباط موثر و کار تیمی، مدیریت کارها و پروژه، اجتماعی بودن، مذاکره، کارآفرینی، درستکاری، احترام گذاشتن بر ارزش های دیگران، انتخاب و به کارگیری فناوری های مناسب و تفکر خلاق را داشته باشد.