کمیسیون ها

مقدمه: کمیسیون های تخصصی دفتر برنامه ریزی و تألیف آموزش های فنی و حرفه ای و کاردانش، وظیفه‌ی هم فکری و همکاری در تولید برنامه های درسی در رشته های تخصصی ذی ربط، انتخاب مؤلف، نظارت بر تألیف و در نهایت تصویب مقدماتی محتوای درسی تهیه شده را بر عهده دارند. از آنجائیکه رشته ها و تخصص های گوناگونی در این دفتر وجود دارد بنابر این هر کدام از کمیسیون های تخصصی دفتر به تناسب نوع تخصص در رشته های خاص،  تصمیم گیری های متفاوتی دارند.

برای هماهنگی و بدست آوردن الگویی واحد در چگونگی انجام وظایف کمیسیون ها، (منطبق با شرح وظایف هر کدام از اعضاء) پس از بررسی و ارزیابی دستورالعمل های قبلی، راهنما و شیوه نامه ای جدید برای تشکیل کمیسیون های تخصصی دفتر تهیه شد. در این شیوه نامه وظایف کلی کمیسیون ها، حول محور تهیه ی برنامه های درسی سازمان دهی می شود. که شامل سه بخش 1- وظایف کلی2- اعضای کمیسیون های برنامه ریزی درسی و تالیف فنی و حرفه ای و کاردانش 3- اصول حاکم بر تصمیم گیری ها می باشد که پس از بیان ضرورت ها و اهداف،  وظایف کلی کمیسیون های برنامه ریزی درسی فنی و حرفه ای و کاردانش نیز شرح داده شده است. در بخش های بعدی، اعضای ثابت و متغیر کمیسیون های برنامه ریزی درسی فنی و حرفه ای و کاردانش و نیز اصول حاکم بر تصمیم گیری در کمیسیون های تخصصی تبیین شده است.

امید است انتشار این شیوه نامه بتواند درهماهنگی و سامان دهی فعالیت های مربوط به کمیسیون های تخصصی دفتر مثمر ثمر باشد.

ضرورت و اهداف

دفتر برنامه ریزی و تالیف آموزش های فنی و حرفه ای و کاردانش در راستای تحقق اهداف سازمانی، استفاده از تجارب و دانسته های اندیشمندان و متخصصین، تهیه ی برنامه های درسی و نظارت برتألیف کتاب های درسی را در زمینه های صنعت، خدمات و کشاورزی در شاخه های فنی و حرفه ای و کاردانش در دستور کار خود قرار داده است و در همین ارتباط اقدام به تشکیل کمیسیون های تخصصی رشته ای را به عنوان مشاورین همکار برگزیده است. هدف اصلی آموزش های فنی و حرفه ای و کاردانش تربیت نیروهای انسانی توانمندی است که بتوانند در زمینه‌های مختلف شغلی، خصوصاً در سطوح تکنسینی نقش مؤثری را ایفا نمایند. بنابر این، اعضای کمیسیون های تخصصی ترکیبی از افراد متخصص، در رشته های موجود در شاخه های فنی و حرفه ای و کاردانش هستند که از منظرهای علمی‌، حرفه ای و … مسئولیت تهیه ی برنامه درسی، هدایت ونظارت بر فرآیند تألیف کتاب های مربوط به رشته های ذی ربط را بر عهده می گیرند.

ضرورت ایجاب می نماید که چگونگی تشکیل کمیسیون ها، شرح وظایف هر یک از اعضا، تخصص و حوزه فعالیت ایشان برای هماهنگی و رسیدن به الگویی واحد در قالب یک راهنما یا شیوه نامه تنظیم و برای مستند سازی به تصویب شورای هماهنگی علمی سازمان برسد.

این راهنما 5 سال یکبار بر حسب ضرورت و نیاز مورد بازبینی و بررسی مجدد قرار خواهد گرفت و امکان تغییر نیز خواهد داشت که این گونه تغییرات نیز مجدداً به تصویب شورای مذکور خواهد رسید.

کمیسیون های تخصصی برنامه ریزی درسی در شاخه های جداگانه ی فنی و حرفه ای و کاردانش تشکیل می شوند که بر اساس اهداف برنامه های هر یک از شاخه های تحصیلی مذکور، هر کدام از آنها ترکیبی متفاوت خواهند داشت. اعضای کمیسیون تخصصی هر کدام از رشته ها،  شامل تعدادی اعضای ثابت و متغیر می باشند.« اعضای ثابت » کمیسیون ها کسانی هستند که بر اساس شرح وظایف خود در جلسات به صورت مداوم شرکت می نمایند. «اعضای متغیر» کسانی هستند که بنا به موضوعات تخصصی طرح شده درهر کدام از جلسه های تخصصی فنی و حرفه ای و یا کاردانش، حسب ضرورت در یک یا چند جلسه ی محدود، شرکت می‌کنند.

برای اعضای ثابت و متغیر کمیسیون ها تا زمانی که در کمیسیون ها حضور دارند، از سوی سازمان ابلاغ همکاری سالیانه صادر خواهد شد.

وظایف کلی کمیسیون های برنامه ریزی درسی و تالیف فنی و حرفه ای وکاردانش

1- نیازسنجی برای رشته های شاخه ی فنی و حرفه ای وکاردانش

2- تهیه وتدوین برنامه کاری سالیانه کمیسیون تخصصی

3- همکاری در تدوین استانداردهای شغلی و حرفه ای

4- تدوین برنامه های درسی

5- بررسی و تصویب محتوای برنامه ها وکتابهای درسی تخصصی

6- تعیین روش های تدریس و نمونه طرح درس مناسب برای هر کدام از کتابهای درسی تخصصی

7-هدایت و راهنمایی گروه های آموزشی استان ها در حوزه ی فعالیت های جاری دفتر

8-تهیه جدول آموزش سالانه ی هنرآموزان رشته های تخصصی موجود در شاخه های فنی و حرفه ای وکاردانش (دوره های تأمین مدرس)

9-بررسی سوالهای امتحانات نهایی و داخلی به منظور اطمینان از تحقق اهداف پیش بینی شده در برنامه درسی

10-تا یید صلاحیت علمی و حرفه ای مؤلفین کتاب های درسی

11- بررسی و پاسخ به مکاتبات هنرآموزان و دبیران در مورد محتوای برنامه درسی و کتاب های تخصصی و سایر مواردی که به تشخیص کارشناس دفتر در کمیسیون تخصصی مطرح می شود.

12- تعیین و معرفی کتاب های کمک درسی به سایر اعضا کمیسیون

13- همکاری و نظارت بر تالیف تهیه ی راهنمای معلم برای دروس تخصصی انتخابی

14- تبدیل استانداردهای مهارت به برنامه های درسی به صورت پودمانی (پیمانه ای)

15- تهیه ی راهنمای برنامه ی درسی رشته1

16- ارزشیابی واعتبار بخشی از برنامه ها و کتاب های درسی در دوران آزمایشی و اصلاح برنامه ها و کتاب های درسی

17- تجدید نظر در برنامه ها و کتاب های درسی بعد از ارزشیابی آنها

18- تعیین رسانه های (مکتوب و غیر مکتوب) مورد نیاز برنامه های درسی

19- توجیه و راهنمایی مؤلفان منتخب برای تولید وتألیف رسانه های آموزشی اعم از مکتوب و غیر مکتوب

20- نظارت بر اجرای برنامه های درسی

21- تعیین عناوین کتاب های مرجع در رشته ها و گرایش های مربوطه و پیشنهاد ترجمه برخی از منابع و مراجع

22- تعیین عناوین پژوهشی مورد نیاز در رشته ها و گرایش (برای موسسه پژوهشی سازمان)

23- همکاری در تهیه برنامه های درسی کارشناسی ناپیوسته علمی و کاربردی در ادامه برنامه های درسی دوره ی کاردانی پیوسته

24- همکاری مستمر با دفاتر ستادی ذی ربط (دفاتر آموزش و پرورش فنی و حرفه ای و کاردانش)

25- همکاری در تهیه استانداردهای مهارت مورد نیاز دستگاه ها حسب درخواست آنها

26- همکاری در تهیه فصلنامه رشد فنی وحرفه ای، نشریات مورد نیاز هنرجویان، هنرآموزان، مدرسان و دانشجویان در آموزش های فنی و حرفه ای و آموزش های مهارتی

27- مطالعه نظام های آموزشی فنی وحرفه ای در سطح جهان (مطالعات تطبیقی)

28- همکاری در ارزشیابی پایانی برنامه درسی رشته های ذی ربط

29- ارائه گزارش عملکرد کمیسیون تخصصی در هر فصل به معاونت برنامه ریزی درسی مربوط

 

ترکیب اعضای کمیسیون های تخصصی دفتر برنامه ریزی و تألیف آموزش های فنی و حرفه ای وکاردانش 

اعضای کمیسیون های دفتر برنامه ریزی و تالیف آموزش های فنی و حرفه ای و کاردانش بر حسب اینکه در دستور کار خود، بررسی برنامه درسی یا کتاب های درسی تخصصی فنی و حرفه ای و یا کاردانش را داشته باشند، متغیر خواهند بود. همچنین در صورتی که کمیسیون قصد بررسی برنامه‌ی دو ساله کاردانی را داشته باشد یک نفر نماینده از دانشگاه جامع علمی - کاربردی یا دفتر امور مدارس عالی فنی و حرفه ای وزارت آموزش و پرورش به اعضای کمیسیون اضافه خواهد شد. به طور کلی کمیسیون های تخصصی شاخه های فنی و حرفه ای و کاردانش شامل دو گروه اعضای« ثابت» و «متغیر» هستند. افراد متغیر، کسانی هستند که بر اساس نیاز و ضرورت به تشخیص کارشناس تخصصی دفتر و اعضای کمیسیون در جلسات حاضر خواهند شد. لازم به ذکر است که برای اعضای ثابت و متغیر کمیسیون های دفتر در ابتدای سال تحصیلی ابلاغ همکاری یک ساله صادر خواهدشد. ­مصوبات کمیسیون با حضور حداقل 5 نفر از اعضا، معتبر خواهد بود.

ترکیب اعضای ثابت کمیسیون برنامه ریزی درسی فنی و حرفه ای

1- استاد دانشگاه دکتری * عضوهیئت علمی

2- کارشناس برنامه ریزی وتالیف (حداقل فوق لیسانس) از دفتر برنامه ریزی و تألیف آموزش های فنی و حرفه‌ای وکاردانش

3- کارشناس برنامه ریزی درسی (فوق لیسانس یا بالاتر) از دفتر برنامه ریزی و تألیف آموزش های فنی و حرفه‌ای وکاردانش یک نفر(ثابت)

4- مدرس آموزشکده (فوق لیسانس) ازآموزشکده های فنی و حرفه ای

5- هنرآموز هنرستان فنی و حرفه ای (حداقل لیسانس) بعنوان معلم خبره

(کمیسیون فنی و حرفه ای و کاردانش )

6- نماینده تخصصی دفتر آموزش و پرورش فنی و حرفه‌ای

ترکیب اعضای متغیر کمسیسون برنامه ریزی درسی فنی و حرفه ای

7- نماینده صنف حرفه ای* از حوزه اصناف

*در صورت نبودن دکتری عضو هیئت علمی از فردی با داشتن مدرک فوق لیسانس در حد توانایی دکتری می توان استفاده کرد.

 

ترکیب اعضای ثابت کمیسیون برنامه‌ریزی درسی کاردانش

1- کارشناس برنامه‌ریزی و تألیف (حداقل فوق‌لیسانس) از دفتر برنامه‌ریزی و تألیف آموزشهای فنی و حرفه‌ای و کاردانش

2- هنرآموز هنرستان کاردانش (حداقل لیسانس) بعنوان معلم خبره

3- استاد کار ماهر از حوزه حرفه‌ای و مهارتی

4- نماینده تخصصی دفتر آموزش و پرورش کاردانش (حداقل لیسانس)

5- نماینده دستگاه صاحب استاندارد (حداقل لیسانس) از دستگاه اجرایی مربوط

ترکیب اعضای متغیر کمیسیون برنامه ریزی درسی کاردانش

1- کارشناس برنامه‌ریزی درسی (فوق لیسانس یا بالاتر) از دفتر برنامه‌ریزی و تألیف آموزشهای فنی و حرف‌ای و کاردانش

2- استاد دانشگاه حتی‌المقدور دکتر و عضور هیأت علمی

3- نماینده صنف حرفه‌ای بعنوان خبره از حوزه اصناف

تبصره: برای کمیسیون هایی که عناوین چند رشته ای یا بین رشته ای در دستور کارشان قرار می گیرد با صلاحدید کارشناس دفتر می توان از چند نفر متخصص از حوزه های گوناگون حسب مورد دعوت به عمل آورد.

اصول حاکم بر فرآیند تصمیم گیری کمیسیون های تخصصی دفتر برنامه ریزی درسی فنی و حرفه‌ای و کاردانش

1- اصل رعایت الگوی برنامه ریزی درسی فنی و حرفه ای مصوب

اولین و مهم ترین اصل حاکم بر فرآیند تصمیم گیری کمیسیون های برنامه ریزی دقت در شناخت و تبعیت از الگوی مصوب برنامه ریزی درسی فنی و حرفه ای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش است. توجه به رویکرد تجزیه و تحلیل مشاغل و تبدیل شغل به کار و پاره کار[1] و مبنا قراردادن آن در تمام مراحل برنامه ریزی درسی در شرایط فعلی حائز اهمیت است. رعایت و تبعیت از این الگوی نیاز سنجی در بطن خود علمی اندیشیدن و علمی تصمیم گیری کردن را دارد. همچنین سایر اصولی که در مورد برنامه ریزی درسی به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش رسیده است در تصمیم گیری ها در نظر خواهد بود.

2- اصل اخذ اطلاعات جامع

داشتن اطلاعات جامع و کامل در زمینه ی اهداف آموزش و پرورش و موقعیت آموزش های فنی و حرفه ای در سایر نظام ها، در زمینه ی برنامه ریزی درسی و ویژگی های خاص آن، هنجارهای «اجتماعی –فرهنگی» ، استانداردهای حرفه ای، استانداردهای شایستگی و توانایی های مورد نیاز برای فارغ التحصیلان هر رشته جزء الزاماتی است که پیش از هر گونه تصمیم گیری، هر یک از اعضای کمیسیون ها باید از آنها آگاهی داشته باشند. همچنین توصیه می شود حسب نیاز، مطالعات مرتبط پیش از هر جلسه توسط ایشان انجام پذیرد.

3- اصل امکان پذیری

تصمیم های کمیسیون تخصصی به لحاظ اجرایی باید امکان پذیر باشد . لذا در هر تصمیمی که امکان عملی بودن آن در حال حاضر وجود ندارد باید تجدید نظر شود و به نحوی اتخاذ تصمیم شود که با کمترین آسیب به هدف ها و تحقق آن بتوان از وضع موجود استفاده حداکثر را نمود.

4- اصل ترجیح

نظام آموزشی دارای اهدافی است و این اهداف با توجه با منابع، موانع و محدودیت های موجود در کشور دارای ترجیحاتی است که باید مورد نظراعضای کمیسیون قرار گیرد و تصمیم های کمیسیون با توجه به این ترجیحات انجام خواهد شد.

5- اصل پویایی

در این اصل پویایی و میزان ثبات برنامه درسی به طور نسبی حفظ شده و میزان پایداری رشته ها به لحاظ رشد فن آوری و نیازهای مربوط به آن رشته به همراه ضرورت های سیاسی و اجتماعی با ید به صورت دقیق مورد توجه اعضا باشد.

6- اصل مشارکت

برنامه درسی فنی و حرفه ای پویا و پاسخگوی به نیازهای کشور،  به صورت مشارکتی تهیه و تدوین و تصویب می شود از همین رو کمیسیون های تخصصی همواره باید مشارکت حوزه حرفه ای، هنر آموزان و مدرسین، ‌دفاتر ستادی مربوطه، هنرجویان و اولیا را مد نظر داشته باشند و خود را بی نیاز از این منابع عظیم انسانی و تخصصی ندانند.

7 - اصل توجه به تقویم زمانی

کلیه تصمیم هایی که کمیسیون های تخصصی اخذ می کنند تابع زمان است لذا اگر این تصمیم ها در زمان مورد نظر تحقق نیابد، فاقد ارزش و اعتبار لازم می باشد برای نیل به این اصل لازم است جدول زمانی فعالیت های کمیسیون های تخصصی توسط کارشناس مربوطه با مشخص کردن زمان بندی بحرانی تهیه و بعد از تصویب در کمیسیون ملاک عمل قرار گیرد.

8- اصل وسعت

هر تصمیمی که کمیسیون تخصصی اخذ می کند باید دارای وسعت باشد به این معنی که تمامی پیشینه ی اطلاعات برنامه درسی را داشته و پیش بینی آینده ی آن را نیز مد نظر قرار دهد و مبتنی بر تفکر و اهداف اساسی تعلیم و تربیت باشد. ارتباط مواد درسی و کاربرد آموخته ها، کاهش حجم مطالب دشوار، توجه و درک فراگیر به فهم دقیق ایده ها از ویژگی های وسعت محتوای برنامه درسی به شمار می رود که در تصمیم گیری باید مورد توجه قرار گیرد.

9-اصل واقع بینی

برنامه ریزی درسی باید در اندیشه و فکر کردن در بالاترین مرتبه قرار گیرد و ضمن آن به حوزه عمل هم توجه داشته باشد و به اصطلاح تصمیم گیری و اقدامات اجرایی بر مبنای تجزیه و تحلیل واقعی در کنار تجارب و بصیرت صورت پذیرد. بنابراین همواره باید واقع بین باشیم و از فرصت ها حداکثر استفاده را بکنیم . در غیر این صورت تمامی فرصت ها به تهدید تبدیل خواهد شد. همچنین شرایط موجود در تمام استانهای کشور، منابع و محدودیت ها را درنظر گرفته و در تصمیم گیری دخالت دهیم.

10- اصل تداوم یا توالی

اعضای کمیسیون صلاحیت فراگیران را در مراحل مختلف رشد برای انجام وظایفشان محور تفکر قرار خواهند داد. آنها برای رعایت تداوم یا توالی از شیوه های ‌ساده به مشکل، مطالعه براساس پیش نیاز، از جزء به کل، از کل به جزء، نظم کرونولوژیکی وقایع، از حال به گذشته و شیوه ی دایره های متحدالمرکز که با تکرار مفاهیم، مهارت ها و توانایی های فراگیر را وسعت می دهد،  به کار می گیرند. بنابراین تناسب دانش آموزان با شیوه های مختلف توالی در تصمیم گیری کمیسیون از اهمیت خاصی برخوردار است.

11- اصل استمرار

استمرار نظم تعیین شده،  در چگونگی ادامه ی وقایع یادگیری است که بر دو نوع عمودی و افقی است . تداومی که براساس تجربیات معین و در طول دوره های زمانی برای آموزش ارائه می شود. استمرار عمودی است . استمرار یک تجربه ی خاص حتی در یک روز آموزشی نیز استمرار افقی نامیده می شود. استمرار نیز مانند توالی براساس فراگیری افراد، متفاوت مختلف خواهد بود. هنگام تصمیم گیری در کمیسیون باید سه جنبه ی استمرار یعنی «توسعه ی مفاهیم اساسی» ،  «توسعه ی شیوه های پردازش اطلاعات» و «توسعه ی شیوه های احساس » مورد توجه قرار گیرد.

12- اصل تعادل با توازن

ایجاد تعامل کلی در برنامه ی درسی هنگام طراحی تجربه های متنوع برای گروه های فراگیران، بین نیازهای آنان و آنچه باید بیاموزند، الزامی است. کمیسیون در تصمیم گیری برای ایجاد تعادل در برنامه ی درسی باید آنچه را که برای رشد فراگیران (به طور انفرادی) با ارزش تلقی می شود، در نظر داشته و محتوای برنامه درسی را نیز براساس آن نیازها انتخاب و سازماندهی نماید. نکات مهمی که برای ایجاد این تعادل در محتوای برنامه ی درسی ضروری است عبارتند از: توجه به اهمیت هدف های آموزشی ،  شناخت نیازهای فردی و ارزشی دانش آموزان ،  تهیه ی امکانات و مواد آموزشی لازم برای تدریس و یادگیری، سازمان دهی وقت دانش آموزان بر محور فعالیت های یادگیری و جلوگیری از بروز عواملی که این تعادل را از بین می برند.

جایگاه کمیسیون های تخصصی

کمیسیون های تخصصی برنامه ریزی و تألیف در دو بخش صنعت، خدمات و کشاورزی زیر نظر معاونت مربوط و با مدیریت کارشناس های برنامه ریزی و تألیف دفتر در رشته های مختلف تشکیل می شوند . در حال حاضر کمیسیون‌های تخصصی که در زمینه صنعت فعالیت دارند عبارتند از : مکانیک خودرو، ساخت و تولید، صنایع فلزی، نقشه کشی عمومی، تأسیسات، صنایع چوب و مبلمان، ساختمان، نقشه برداری، صنایع شیمیایی، صنایع نساجی، متالورژی، سرامیک، معدن، الکترونیک، الکتروتکنیک، مکانترونیک، الکترونیک و مخابرات دریایی، مکانیک موتورهای دریایی و ناوبری.

همچنین کمیسیون های تخصصی: چاپ، انیمیشن، نقاشی، گرافیک، طراحی و دوخت، نقشه کشی معماری، موسیقی، پشتیبانی صحنه، سینما، صنایع دستی، مدیریت خانواده، کودکیاری، تربیت بدنی، کامپیوتر، حسابداری بازرگانی، امور زراعی و باغی، ماشین های کشاورزی، مواد غذایی، امور دامی و چاپ دستی در زمینه ی خدمات و کشاورزی در حال فعالیت هستند. در ادامه جدول نشان گر جایگاه کمیسیون های تخصصی و عناوین آنها آمده است.

 

شرح وظایف خاص هر یک از اعضا در کمیسیون های برنامه ریزی درسی

1 - استاد دانشگاه

- بررسی اعتبار محتوای برنامه‌درسی به لحاظ علمی و ارتباط افقی و عمودی دروس

- اظهار نظر در مورد به روز بودن محتوای برنامه های درسی

- همفکری در جهت تعمیم اصول و مفاهیم اخلاق حرفه ای در برنامه‌های درسی

- استانداردسازی و تاییدصحت علمی مطالب، مفاهیم و اصول درج شده در کتاب ها و برنامه های درسی

- به کارگیری مهارت های محوری مهارت‌های غیر حرفه‌ای در برنامه های درسی

2- کارشناس برنامه ریزی و تألیف (از دفتر برنامه ریزی و تالیف آموزش های فنی و حرفه ای و کاردانش)

- تشکیل کمیسیون تخصصی و مدیریت و سازماندهی آنها

- اعلام نتایج حاصله و ارسال صورتجلسه‌ی کمیسیون آموزشی به معاونت برنامه‌ریزی درسی ذی ربط به صورت هفتگی

- بررسی برنامه های توسعه سالیانه مربوط به هر رشته در کمیسیون تخصصی و انجام اصلاحات موردی

- مطالعات تطبیقی سایر نظام‌های آموزشی و رشته‌ی ذی‌ربط

- پیشنهاد تألیف کتاب‌های درسی جدید به اعضاء کمیسیون تخصصی

- پیشنهاد اصلاح برنامه درسی موجود و یا تدوین برنامه های درسی جدید

- پیشنهاد انجام اصلاحات کلی و جزئی در کتاب‌های تخصصی- تهیه دستور کار کمیسیون های تخصصی متناسب با سیاست ها و برنامه های دفتر

- تهیه جدول زمانی کار کمیسیون مربوطه و اعلام آن به معاون مربوط

- ایجاد هماهنگی با دیگر اعضا در بررسی، اصلاح و تصویب محتوای برنامه های درسی و بسته های آموزشی

- اعلام نظر در مورد محتوای کتاب های درسی از دیدگاه انطباق علمی با برنامه درسی و به روز بودن از زاویه‌ی تخصص های مندرج در برنامه

- تبدیل استانداردهای مهارت به برنامه های درسی با کمک اعضای کمیسیون تخصصی کاردانش

- تعیین دستور کار 4 جلسه آینده در هر جلسه

- برنامه ریزی به منظور ارتقاء علمی هنرآموزان استان ها با برگزاری دوره های آموزشی حضوری یا مجازی

- بررسی و تجزیه و تحلیل سوالات امتحانی رشته- اعلام نظر در مورد پودمان های مهارتی و واحدهای کار مربوط به هرکدام از استاندارد مهارت از دیدگاه تخصصی

- ایجاد بستر و زمینه ی مناسب برای ارتقای سطح دانش برنامه ریزی درسی اعضای کمیسیون تخصصی

- ایجاد بستر مناسب برای مشارکت سازمان های آموزش و پرورش استان ها در تولید بسته های آموزشی بر مبنای برنامه ی درسی

- سازماندهی و انجام ارزشیابی تکوینی برنامه ی درسی و بسته های آموزشی و همکاری در انجام ارزشیابی‌های پایانی

- به کارگیری مهارت های غیر فنی در رویکرد فرهنگی – تربیتی در برنامه ها و کتاب های درسی

- بررسی و تدوین شاخص های ارزشیابی پیشرفت تحصیلی دروس مربوطه

- تهیه جدول دوره های آموزشی هنرآموزان در هر رشته و تصویب آن در کمیسیون تخصصی

- همکاری با دفاتر ستادی در زمینه های مرتبط

- پاسخ به مکاتبات استان ها با نظر کمیسیون مربوطه

- تهیه گزارش هر فصل از فعالیت های کمیسیون تخصصی

- مدیریت کمیسیون تخصصی، تهیه صورت جلسات و مستند سازی تصمیم ها

3- کارشناس برنامه ریزی درسی

- بررسی محتوای کتاب های درسی به لحاظ انطباق با اصول «یاددهی – یادگیری»

- همکاری در بررسی و تجزیه و تحلیل سوالات امتحانی با توجه به اصول «سنجش و اندازه گیری»

- انطباق تصمیم های کمیسیون تخصصی با اصول حاکم بر برنامه ریزی درسی در آموزش های فنی و حرفه ای و آموزش های مهارتی و انطباق آنها با مصوبات هیئت اجرایی مصوبات شورای علمی و کاربردی و شورای سازمان پژوهش

- همکاری در ارزشیابی تکوینی و پایانی برنامه ی درسی و بسته های آموزشی

- تهیه و تدوین گزارش سالانه کمیسیون های تخصصی در مورد تغییرات برنامه ها و کتاب های درسی با توجه به اصول برنامه ریزی درسی

- پیشنهاد تهیه و تدوین بسته های آموزشی مورد نیاز برنامه ها و کتاب های درسی با توجه به اصول وراهبردها و فنون طراحی آموزشی با همکاری سایر اعضا

- همکاری در تبدیل استانداردهای مهارت به برنامه درسی با توجه به اصول حاکم بربرنامه ریزی درسی

- بررسی و اعلام نظر در ارتباط با محتوای کتاب های درسی در انطباق با سازماندهی محتوای کتاب های درسی

- تهیه جداول «هدف – محتوا» پیمانه های مهارتی و واحد کار مربوطه با همکاری سایر اعضاء کمیسیون تخصصی از دیدگاه برنامه ریزی درسی

- ارائه ی پیشنهاد برای تعیین شاخص های ارزشیابی پیشرفت تحصیلی در دروس مربوطه

- مراقبت بر تصمیمات اعضاء کمیسیون تخصصی از دیدگاه برنامه ریزی درسی

- ارائه ی پیشنهادهای لازم در مورد به کارگیری مهارت های غیر فنی در برنامه ی درسی به صورت تلفیقی

- ارائه الگوهای مناسب برای کاربرد رویکرد فرهنگی – تربیتی در کتاب های درسی

4- مدرس آموزشکده

- ارائه ی نظر در مورد ارتباط برنامه های درسی و محتوای آموزشی دوره ی سه ساله هنرستان با دوره‌های کاردانی پیوسته

- بررسی و تأیید مناسبت و کفایت محتوا و برنامه های درسی هنرستان در ارتباط عمودی و افقی با برنامه های درسی دوره های کاردانی - اعلام کاستی های برنامه به لحاظ علمی و عملی به کمیسیون مربوطه در راستای اهداف برنامه های دوره‌ی کاردانی پیوسته

5- هنرآموز هنرستان ( فنی و حرفه ای و کاردانش)

- بررسی و اظهار نظر در مورد محتوای دروس به لحاظ عملی بودن اجرای آن در محیط آموزشی

- بررسی و اظهار نظر در مورد محتوا به لحاظ منطبق بودن با اصول «یاد دهی» یادگیری با توجه به پیش نیازهای دروس

- اعلام کاستی های موجود در برنامه ی درسی و محتوای کتاب های درسی تخصصی به اعضا کمیسیون تخصصی

- بررسی و اظهار نظر در خصوص مناسبت و کفایت محتوا با توجه به سطح علمی هنرجویان در هنرستان‌ها

- بررسی و اعلام نظر در مورد سوالات امتحانی

- اعلام نظر در مورد ارزشیابی از آموخته های فارغ التحصیلان با توجه به تجارب مدرسه ای

6- استاد کار از حوزه حرفه ای

- اعلام نظر در مورد محتوای کتاب های درسی تألیف شده از زاویه صحت عملیات و امکان پذیری آن - اعلام نظر در مورد اصول اخلاق حرفه ای در برنامه ی درسی و کتاب‌های تخصصی کارگاهی و آزمایشگاهی و بسته های آموزشی

- اعلام نظر در مورد تجهیزات و مواد مصرفی مورد نیاز براساس مفاهیم بکار گرفته شده در پودمان‌های مهارت

- اعلام نظر در مورد تقدم و تأخر واحدهای کار مربوط به هر پیمانه ی مهارتی

- پیشنهاد در مورد تجهیزات جدید مورد استفاده در حوزه ی حرفه ای

7- نماینده ی صنف حرفه ای (استادکار ماهر)

- اعلام نظردر خصوص ویژگی های نیروی انسانی مورد نیاز (استادکار، مربی و ...)

- بررسی و اعلام نظر در مورد برنامه درسی و بسته های آموزشی به منظور انطباق آن با نیازهای بازار کار

- بررسی و ارائه پیشنهاد به کمیسیون در به کارگیری فن آوری‌های موجود

- بررسی و ارائه ی پیشنهاد به کمیسیون در مورد حرفه های جدید شغلی در رشته ی ذی ربط

8- نماینده ی دفتر امور مدارس عالی

- بررسی محتوای برنامه و کتاب های درسی دوره ی سه ساله ی هنرستان ها و ارتباط آنها با مقطع کاردانی و کارشناسی پیوسته و ناپیوسته

- ارائه ی پیشنهاد به کمیسیون در مورد گرایش های جدید در مقطع کاردانی مرتبط با رشته

- بررسی و اعلام نظر در مورد ضعف و قوت دانشجویان در فراگیری دروس اصلی و تخصصی به کمیسیون

9- نماینده ی دستگاه صاحب استاندارد

- همکاری مستمر در تبدیل استانداردهای مهارت به برنامه درسی

- همکاری در تهیه استاندارد تجهیزات و پلان کارگاه ها با توجه به تجارب دستگاه صاحب استاندارد

- اعلام نظر در مورد محتوای کتاب های درسی (پودمان‌های مهارت) از دیدگاه تخصصی و انطباق آن با استاندارد مهارت

- ارائه ی پیشنهاد در مورد بهداشت و ایمنی کار بر اساس استانداردهای مورد بحث

- همکاری در تغییر و اصلاح استاندارد براساس نظر اعضای کمیسیون در صورت نیاز

- ارائه نظر در مورد ورود تجهیزات جدید در حرفه ی مورد نظر

گزارش عملکرد کمیسیون های برنامه ریزی و درسی

در شرح وظایف کارشناس برنامه ریزی و تألیف دفتر ارائه گزارش فصلی و سالیانه از عملکرد و فعالیت های کمیسیون تخصصی آورده شده است. برای کنترل دقیق، ‌صحیح و یکسان کمیسیون ها، دو جدول طراحی شده است: 1- جدول ارزشیابی عملکرد اعضای کمیسیون‌های تخصصی 2- جدول فعالید های سالیانه کمیسیون که در هر فصل تکمیل خواهدشد. این جدول گذشته از اینکه می تواند به هر یک از اعضاء به صورت فردی روند عملکرد ایشان را نشان دهد، می تواند راهنمایی برای تصمیم گیری های بعدی کارشناس تخصصی دفتر در جهت تغییر و جابجائی برخی از اعضای کمیسیون باشد.

همچنین در جدول فعالیت های سالیانه ی کمیسیون تخصصی که توسط کارشناس تخصصی دفتر و پیش بینی اعضای کمیسیون تخصصی تکمیل خواهدشد، میزان فعالیت، سرعت عمل و دقت در برنامه‌ریزی یک کمیسیون به طور کلی مورد ارزیابی قرار گیرد.

جدول ارزشیابی عملکرد اعضاء کمیسیون‌های تخصصی

ردیف	مشخصات اعضاء و کمیسیون تخصصی	نوع فعالیت‌های انجام شده	میزان تحقیق اهداف و درصد همکاری	ملاحظات

جدول فعالیت های سالیانه ی کمیسیون تخصصی

نوع فعالیت	زمان پیش بینی شده	تاریخ شروع	تاریخ پایان	تاریخ به اجرا رسیدن	توضیحات
تدوین برنامه درسی
اصلاح برنامه درسی
تألیف کتاب
اصلاح کتاب
دوره های آموزشی (دانش افزایی)
نظارت بر تهیه ی نرم افزارهای آموزشی
نظارت بر تهیه ی فیلم های آموزشی
ارزشیابی کتاب های درسی و کتاب های کمک آموزشی
ارزشیابی تألیفات خارج از سازمان (منابع کمک درسی)

برخی توصیه های اجرایی :

1- نحوه تشکیل کمیسیون های تخصصی : کمیسیون های برنامه ریزی درسی دفتر متناسب با شرایط و حجم کار می‌تواند برای هفته ای یک بار تا ماهی یک بار، برنامه ریزی و سازمان دهی شود. حداقل زمان برای تشکیل کمیسیون ها 2 و حدکثر 3 ساعت در هفته خواهد بود.

Ý برای افزایش زمان تشکیل جلسات در مواقع کاملاً ضروری کسب موافقت معاونت و برنامه‌ریزی درسی مربوط الزامی است.

2- عضویت در کمیسیون های تخصصی به مدت یک سال خواهد بود و با تشخیص کارشناسی و معاونت ذی ربط تمدید خواهدشد.

3- وجود نماینده ی حوزه ی حرفه ای در کمیسیون امری اجتناب ناپذیر است. حتی‌الامکان با توجه به اصول مشارکت، پویایی و توافق از وجود این گونه کارشناسان استفاده خواهد شد. اگر در برخی از رشته ها این امر امکان پذیر نباشد. سعی می‌شود تا در مراحل تصویب برنامه و محتوای کتاب های درسی به صورت تناوبی نظر صاحبان مشاغل به صورت مکتوب گرفته شود. همچنین در صورتی که رشته ای نیاز به تخصص‌های حرفه ای گوناگون در محتوای رشته مربوطه داشته باشد می تواند همزمان از چند نماینده ی حرفه‌ای در کمیسیون بهره گیرد.

4- کمیسیون های تخصصی شاخه فنی و حرفه‌ای دارای 5 نفر عضو ثابت و کمیسیون‌های تخصصی شاخه‌ی کاردانش دارای 4 نفر نفر عضو ثابت هستند. از آنجایی که ممکن است برخی از تصمیم‌های کمیسیون، نیاز به مشاوره و کارشناسی بیرون از کمیسیون داشته باشد، (بویژه در بررسی محتوای کتاب های درسی) هر یک از کمیسیون های تخصصی می توانند به تناسب نیاز از وجود مشاورین تخصصی با رعایت سقف اعتبارات مربوطه نیز استفاده کنند.

فرایند انتخاب مولف در دفتر تالیف کتاب های درسی فنی و حرفه ای و کاردانش