آقای مهندس علی رضا حجرگشت عضو کمیسیون تخصصی رشته الکتروتکنیک در دفتر تالیف کتابهای درسی فنی و حرفه ای و کاردانش هستند که برای آماده سازی  مسابقات جهانی مهارت (world Skill) شانگهای چین، 2022 به اردوی سازمان آموزش فنی و حرفه ای دعوت شده اند. گفتگویی کوتاه با ایشان در خصوص نحوه برگزاری مسابقات ترتیب داده شد و ایشان به سوالات مطرح شده به شرح زیر پاسخ دادند.

لطفا مقدمه ای در خصوص هدف، زمان، نحوه انتخاب کشورمیزبان، شرکت کنندگان، داوران و نحوه گزینش مسابقات جهانی مهارت را بفرمایید.هدف از این مسابقات ارتقاء سطح مهارت های فنی کارگران و صنعت گران جوان است.این مسابقات درمرحله مقدماتی در سه سطح شهرستانی،  استانی و ملی برگزار می شود و در مرحله ملی از استان ها در هر رشته یک نفر (در صورت کسب حد نصاب) می تواند در مسابقات شرکت نمایند. منتخبین این مرحله وارد اردو و آموزش شده با هم رقابت تمرینی خواهند داشت، اما در نهایت، سه ماه قبل از مسابقه نام یک شرکت کننده باید در سایت جهانی درج شود و آن فرد در اردو باقی مانده و به مسابقه رشته مورد نظر اعزام می شود.زمان مسابقه این دوره تقریبا 3 ماه دیگر یعنی اوایل مهرماه 1401خواهد بود.مسابقات این دوره می بایست در سال 2021 برگزار می شد اما به علت شیوع بیماری کوید 19 این مسابقات به 2022 یعنی با فاصله سه سال بعد از آخرین دوره یعنی کازان روسیه 2019 برگزار خواهد شد. درخواست برگزاری  ومیزبانی دراین مسابقات از جانب یکی از کشورهای شرکت کننده در تمامی رشته ها و موافقت سایر کشورها صورت می گیرد. البته احتمالادر این میان شرکت های حامی اصلی مسابقات هم در این انتخاب بی تاثیرنیستند.در ایران نیز در مرحله ملی، شرکت های حامی مسابقات در تعیین محل برگزاری مسابقات رشته ها تاثیرگذار بوده و هستند چرا که بار مالی برگزاری مسابقات بر دوش آنهاست، همکاری خوب بین بخشی در داوری مرحله ملی در این دوره را نیز شاهد بودیم که سعی شد داوران از سازمان فنی و حرفه ای و دفتر آموزش های فنی و حرفه ای آموزش و پرورش و دانشگاه آزاد اسلامی معرفی و با هم داوری را انجام دهند.اینجانب در این دوره از مسابقات در بخش آموزش ساختمان های هوشمند به نمایندگی از آموزش و پرورش با ساز مان آموزش فنی وحرفه ای همکاری دارم.

شرکت کنندگان این مسابقات در چه گروه سنی و در چه رشته هایی به رقابت می پردازند؟ با توجه به اینکه بار اصلی آموزش های فنی و حرفه ای رسمی در کشور بر عهده آموزش و پرورش است می توان گفت درصد بالایی از شرکت کنندگان هر مرحله از جمعیت دانش آموزی هستند.این افراد به طور مستقیم از هنرستان ها به مراحل بالاتر راه یافته اند و هر چند ممکن است در مقطع کاردانی تحصیل کرده و یا فارغ التحصیل شده باشند.چون سقف سن مجاز حداکثری برای شرکت کننده 22 سال تمام می باشد.با توجه به اینکه آموزش های فنی وحرفه ای رسمی در حال حاضر شایسته محور است و این آموزش ها فاصله بسیار کمی با نیاز بازار کار دارد این ظرفیت مناسب می تواند فرصت خوبی برای حضور بیشتر هنرجویان هنرستان های فنی وحرفه ای در مسابقات جهانی مهارت باشد. البته به شرط اینکه بتوانیم آموزش های شایسته محور را در سطح مسابقات جهانی ارتقاء وکیفیت بخشی نماییم تا هنرجویان شایسته بتوانند دراین مسابقات با صلاحیت بالایی انتخاب شوند.

رشته های رقابتی در این مسابقات به این شکل خوشه بندی می شوند:

 1-فناوری اطلاعات و ارتباطات : نرم افزاری برای کسب و کار- فناوری های وب-پردازش ابری-شبکه های کامپیوتری-نرم افزارهای تلفن همراه

2 -تکنولوژی ساخت و ساز : آجرچینی-کابینت سازی- تاسیسات الکتریکی - نجاری

 3-تکنولوژی مهندسی و ساخت :تراش و فرز CNC – کنترل صنعتی - الکترونیک – مکاترونیک - جوشکاری

 4-حمل و نقل و لجستیک: صافکاری و نقاشی خودرو

  5-خدمات شخصی و اجتماعی: آشپزی – قنادی

  6- مد و هنرهای خلاق: خیاطی -گرافیک- جواهرسازی 

هدف از برگزاری اردوهای آمادگی چیست؟ آیا این اردوها انتخابی برگزار می شوند؟ اگر آموزش های ما در مراکز آموزشی وهنرستان ها به سبک و شیوه مسابقات باشد شاید اصلا" احتیاجی به اردو نباشد .البته در برخی کشورها به همین صورت است و تا انتها فقط مسابقات متعدد است که آنها را به نفر اعزامی خواهد رساند. اما با توجه به آنکه در حال حاضر، سطح آموزش ها در مراکز آموزشی با مسابقات کمی فاصله دارد در اردوهای آمادگی برخی آموزش ها و مهارت ها ارئه می شود تا پس از مسابقه بر مبنای آن یافته ها به یک شرکت کننده اعزامی دست پیدا شود و بخشی از کار اردو رسیدن به انتخاب همین شرکت کننده نهایی است. بحث های زیادی بر سر اینکه دو یا سه نفر ذخیره نیز در اردو باقی بمانند وجود دارد. اما درج نام فقط یک شرکت کننده، سه ماه قبل از مسابقه و مشخص شدن نام او انگیزه همکاری را از بقیه شرکت کنندگان در اردو می گیرد. اما اردو بعد از مشخص شدن شرکت کننده اعزامی و انتخاب او ادامه دارد و برخی از مهارت های تخصصی تر با او کار می شود و همچنان مسابقه است که شرکت کننده نهایی را تعیین می کند.

میزبان اردوها چه ارگانی است و در چه مکانی و با چه تجهیزاتی برگزار می شود؟ بطور معمول همانطور که آموزش وپرورش، محلی مثل دانشگاه شهید رجایی برای آموزش های هنرآموزان دارد؛ سازمان آموزش های فنی و حرفه ای نیز مرکز تربیت مربی برای این امر دارد که برخی از رشته ها، اردوی خود را در آن برگزار می کنندو پایگاه اصلی است اما در اینجا باز شرکت های حامی رشته ها می توانند در محل استان خود پذیرای اردوها باشند. برای مثال مس سرچشمه از همان مرحله مسابقه کشوری و تا اردوی پایانی در رشته کنترل صنعتی حمایت خود را اعلام و هزینه ها را پذیرفته است. اما در اکثر رشته ها چنین حمایتی را نداشته ایم و به لحاظ محل برگزاری در محلی مثل تربیت مربی کرج پذیرایی و اسکان صورت گرفته است و شرکت حامی رشته تا آنجا که توانسته از زیر مسئولیت خود شانه خالی کرده است.این حمایت شامل خرید تجهیزات نو می باشد با این حال این مرکز به دلیل آنکه تجهیزات خریداری شده برای رشته های مختلف را برای مسابقات  حفظ و نگهداری می کند برای اردوها محل مناسبی است. البته در دوره های قبل همکاری بین بخشی به گونه ای بودکه برخی از رشته ها از دانشگاه شهید رجایی برای برگزاری اردو مسابقات خود استفاده کرده اند که ظاهرا" مفید و رضایت بخش هم بوده است.      

شرکت کنندگان چگونه و توسط چه کسانی انتخاب می شوند؟ همانطور که عرض کردم در اردو ما فقط با مسابقه وآن هم مسابقه ای خیلی نزدیک به سطح جهانی و ارزشیابی دقیق مانند یک مسابقه واقعی و درج داده ها و بارم ها شرکت کننده ها در یک سیستم رایانه ای بصورت وب سایت CIS،  به شرکت کننده های برتر دست پیدا می کنیم.

هنرآموزان هنرستان های فنی و حرفه ای و کاردانش چگونه می توانند به این مسابقات راه پیدا کنند؟ روال مسابقات و ارزشیابی همانطور که اشاره شد بر اساس CIS است. آموزش های  نظام جدید 6-3-3، مسابقات بین رشته ای مهارتی ندارد اگر چه در سال گذشته یک دوره مسابقه شایسته محور را شاهد بودیم.ولی در نظام قبلی نیز، همین عدم ارزشیابی توسط CIS در داخل آموزش و پرورش باعث می شد که ما نتوانیم شرکت کننده درون سازمانی خود را در مرحله شهرستانی یا استانی معرفی کنیم و همگام با دفتر مسابقات ملی مهارت پیش برویم .اگر این اتفاق بیفتد که ارزشیابی ما در رشته ها بر اساس این سامانه باشد یک گام به جلو خواهد بود. اما در همین شرایط موجود افراد طبق فراخوانی که هر سال دفتر مسابقات مهارت سازمان فنی و حرفه ای اعلام می کند ثبت نام کرده و در آزمون های مراحل شهرستانی شرکت و تا استانی راه پیدا می کنند و تقریبا می توان گفت ما تا به حال جزیره ای عمل کرده و جدابودیم.اگر بخواهیم مجدد مسابقات را از طریق دفترآموزش های فنی و حرفه ای راه اندازی کنیم باید به دنبال ساختاری باشیم که ارزشیابی مطابق CIS بوده و در همان سامانه ثبت شود در بسیاری از کشورها تا مراحل استانی و ملی فقط توسط مدارس فنی و حرفه ای و سامانه مورد نظر رقابت صورت گرفته و محلی مثل دفتر مسابقات فقط این مکانیزم را رصد و گزارش آن را به سازمان جهانی مهارت اعلام می کند.    

برای مدال آوران این مسابقات چه امتیازاتی در نظر گرفته شده است؟ آنچه تا به حال معمول بوده است تقدیر و جایزه نقدی در حد 4 میلیون تومان به  مدال آوران ملی بوده است. درمسابقات کازان روسیه تنها 10 رشته از ایران امکان رقابت پیدا کردند ولی در مسابقات شانگهای چین در 33 رشته شرکت کنندگانی برای رقابت اعزام می کنیم، با توجه به این شرایط جدید، طبق اعلام وزارت تعاون،  کار و رفاه اجتماعی، هر یک از شرکت کنندگان مسابقات شانگهای چین 2022 که موفق به کسب مدال شوند، در صورت تمایل  می توانند به عنوان مربی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای استخدام و شاغل ‌شوند، هر شرکت کننده‌ای که به مدال طلا نیز نائل شود یک دستگاه خودروی سمند به وی اهدا خواهد شد. البته این امتیازات برای شرکت کنندگان خواهد بود. اما برای کارشناسان مهارتی اردوهای آماده سازی، حداکثر اعزام یکی از آنها به این مسابقات بوده و با وجود کسب مقام شرکت کننده رشته، هیچ امتیازی مثلا" در حد معرفی و امکان ادامه تحصیل در یک مقطع تحصیلی بالاتر برای این کارشناسان دیده نشده است که به نظر می رسداحتیاج به بازنگری دارد.