آموزش‌های فنی وحرفه‌ای، راه‌حلی در جهت توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال کشور

رئیس گروه عمران دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی فنی وحرفه‌ای و کاردانش تاکید دارد آموزش‌های فنی وحرفه‌ای و آماده سازی هنرجویان برای بازار کار، راه‌حلی در جهت توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال کشور است.

پرستو آریانژاد در گفتگو با روابط عمومی و امور بین الملل سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در خصوص اهمیت و ضرورت توجه به آموزش‌های فنی وحرفه‌ای و کاردانش و ارتباط آن با بازارکار در اسناد بالادستی اظهارداشت: آموزش‌های فنی وحرفه‌ای میان دنیای آموزش و دنیای کار ارتباط برقرار می‌کنند. در خصوص مهارت‌آموزی در اسناد بالادستی و ارتباط آن با بازار کار در اسناد مختلفی ازجمله سند تحول بنیادین، بیانیه حوزه یادگیری کار و فناوری در برنامه درسی ملی، در ساحت تربیت اقتصادی و حرفه‌ای مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی، در سیاست‌های ابلاغی کشور در بخش اشتغال، ‌ایجاد تحول در نظام آموزش و پروش، سیاست‌های ابلاغی در تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی، ‌سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و تعدادی دیگر از این اسناد مهم، نقش و اهمیت این آموزش‌ها و تاثیر آن در دورنمای اقتصادی کشور ترسیم شده است.

وی در خصوص هدایت شغلی صحیح در زمان انتخاب رشته و آشنایی هنرجویان با نیاز بازار کار افزود: عمده آشنایی و چشم‌انداز دانش آموزان از رشته‌های تحصیلی فنی و حرفه‌ای مربوط به محتوای کتاب‌های کار و فناوری و مشاوره‌های تحصیلی در مدارس است. در مواردی هم به‌صورت محدود دانش آموزان از طریق خانواده با مشاغل خانوادگی آشنا می‌شوند. البته با تنوع حرفه‌ها و مشاغل، به‌طور طبیعی چالش‌های انتخاب آن‌ها هم بیشتر می‌شود. برای راهنمایی حرفه‌ای صحیح  بایستی منابع کافی، بی‌غرض و واقعی همراه با شواهد لازم در اختیار مشاوره گیرنده قرار داده شود. در بیشتر مواقع انتخاب رشته درست اتفاق می‌افتد اما در مواردی هم نبود رشته مورد علاقه هنرجو در هنرستان نزدیک محل سکونت او یا تکمیل شدن ظرفیت برخی رشته‌ها به دلیل تقاضای بالای  هنرجویان، متقاضیان به رشته‌های دیگر و معمولاً در همان زمینه تحصیلی مورد تقاضای هنرجو هدایت می‌شوند.

شبکه و نرم‌افزار رایانه و حسابداری پرجمعیت‌ترین رشته‌های شاخه فنی وحرفه‌ای

رئیس گروه عمران دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی فنی وحرفه‌ای و کاردانش در پاسخ به این سوال که با توجه به نیاز بازار کار کدام رشته‌ها پرمخاطب تر هستند و کدام رشته‌ها در آینده بیشترین نیاز جامعه را رفع میکنند، گفت: در حال حاضر آمار موجود مربوط به جمعیت رشته‌های تحصیلی است. چه‌بسا توسعه زیاد این رشته‌ها به دلیل استقبال مخاطبان نبوده و موضوع هزینه پایین، عامل اثرگذار در توسعه این رشته‌ها باشد. رشته‌های شبکه و نرم‌افزار رایانه و حسابداری از پرجمعیت‌ترین رشته‌های شاخه فنی وحرفه‌ای هستند. با توجه به توسعه ناهمگون بخش‌های صنعت، کشاورزی و خدمات در بخش‌های مختلف کشور و پتانسیل‌های متفاوت مناطق در زمینه‌های گوناگون، تعیین رشته ها در راستای رفع نیازهای جامعه با دستورالعملی یکسان برای کل کشور منطقی نیست. ازاین‌رو توصیه می‌شود ایجاد و توسعه رشته‌ها مطابق برنامه‌های آمایش منطقه‌ای که حتی فراتر از آمایش استانی است، انجام شود.

آینده نگری در رشته ها

وی گفت: به‌طورکلی در خصوص مرتفع کردن نیازهای جامعه می‌توان گفت که در آینده با ورود فناوری‌های به‌روز و هوش مصنوعی به حوزه‌های مختلف شغلی، جایگاه شغلی افراد در حوزه‌های تأثیرپذیر تغییر می‌کند و ممکن است در برخی از آن‌ها نقش افراد حذف یا کمرنگ شده و یا تغییر کند. درمجموع باید در نیازسنجی و تدوین برنامه‌ها به این نکته توجه کرد که یکی از جنبه‌های مهم این آموزش‌ها به دلیل ماهیتشان آینده‌نگری است که هنرجویان را برای ورود به آینده آماده می‌کند.

چالش تامین نیروی انسانی

آریانژاد تاکید کرد: تأمین نیروی انسانی با مهارت‌های موردنیاز بازار کار یکی از چالش‌های پیش روی نظام‌های آموزش فنی و حرفه‌ای است. در این راستا محتوای آموزشی و شیوه‌های مهارت‌آموزی به‌گونه‌ای تنظیم می‌شود که هنرجویان پس از اتمام آموزش بتوانند ضمن استفاده از مهارت خود در بازار کار، از عهده کار محول شده برآمده و خود را با تغییرات فناوری هماهنگ کنند. به همین دلیل نظام‌های آموزش فنی و حرفه‌ای ناگزیر از انعطاف‌پذیری و برقراری ارتباط تعاملی با بخش‌های مختلف بازار کار هستند. در حال حاضر تغییرات بازار کار به‌ویژه در حوزه فناوری باعث افزایش تقاضای مؤسسات و بنگاه‌های اقتصادی برای نیروی ماهر، خلاق و نوآور شده است. در برنامه درسی که مبتنی بر نیازهای بازار کار باشد توجه زیادی به کیفیت خروجی نظام آموزشی، ارتباط نزدیک این آموزش‌ها و مهارت فارغ‌التحصیلان با محیط کار و پاسخگویی به خواسته‌های آنان شده است . به‌عبارت‌دیگر این مهارت‌ها منعکس‌کننده نیازهای کارفرمایان می‌باشد. درمجموع می‌توان گفت که تغییرات سریع و پیچیدگی‌های روزافزون در مشاغل موجود و پیدایش مشاغل جدید نیازمند نیروهای انسانی توانمندی است که قادر به انطباق با محیط کار درحال تحول باشند. یکی از مباحث برای ورود موفق هنرجویان بحث کارآفرینی است و تحقق این انتظارات مستلزم تربیت نیروی کار ورزیده با طیفی از مهارت‌های درهم‌تنیده با شایستگی‌های غیر فنی است.

توجه جدی به نیازهای بازارکار

وی افزود:  توجه جدی و دقیق به نیازهای بازار کار از طریق برقراری ارتباط میان برنامه درسی و نیازها به‌منظور آمادگی فارغ‌التحصیلان برای زمینه حرفه‌ای، لحاظ کردن آخرین تغییرات در حوزه شغلی با طراحی منعطف و پویای الگو و پوشش مشاغلی که دائم دستخوش تغییر می‌شوند، استفاده از منابع رسمی و معتبر در تعیین نیازهای بازار کار و فراهم کردن فرصت استفاده از تجربیات بخش خصوصی و بازار کار در تدوین الگو و حتی مهارت‌آموزی از مهم‌ترین ویژگی‌های این الگو است. یکی از ویژگی‌های این الگو استفاده از تجربیات و دستاوردهای ذی‌نفعان اصلی و کلیدی برای شفاف کردن اهداف و برنامه‌های آموزش‌های فنی و حرفه‌ای است.