بایدها و نبایدهای غنا بخشی طرح بوم در هنرستان‌ها

رئیس گروه علوم پایه و فناوری دفتر فنی و حرفه ای و کاردانش و مسئول کارگروه تدوین طرح غنا بخشی به برنامه ویژه مدرسه معتقد است طرح غنی سازی بوم برای هنرستان ها به‌منزله نمایشنامه‌ای است که به هنرستان‌ها اختیار بداهه‌پردازی بیشتر می‌دهد.

محسن کیالاشکی در گفت‌وگو با روابط عمومی و امور بین الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در خصوص اهداف این طرح اظهارکرد: تأمین و بسط عدالت در برخورداری از فرصت‌های تعلیم و تربیت با کیفیت مناسب با توجه به تفاوت و ویژگی‌های دختران و پسران و مناطق مختلف کشور، تنوع‌بخشی به محیط‌‌ های یادگیری در فرآیند تعلیم و تربیت رسمی عمومی، افزایش نقش مدرسه به‌عنوان یکی از کانون‌های پیشرفت محلی، به‌ویژه در ابعاد فرهنگی اجتماعی، افزایش مشارکت نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی و مدرسه و معلمان و دانش آموزان در رشد و تعالی کشور در عرصه‌های دینی، فرهنگی، اجتماعی در سطح محلی و ملی به‌عنوان نهاد مولد سرمایه انسانی، فرهنگی، اجتماعی و معنوی از اهداف غنا بخشی برنامه ویژه مدرسه(طرح بوم) است.

 وی افزود: در یکی از راهکارهای سند تحول بنیادین از اختصاص 10 تا 20 درصد از برنامه‌های آموزشی به معرفی حرفه‌ها، هنرها، جغرافیا، آیین و رسوم، نیازها و شرایط اقلیمی و جغرافیایی استان‌ها سخن به میان آمده؛ به همین منظور بایستی برای این راهکار دو اقدام آزادسازی زمان آموزشی برای این فعالیت‌ها و تدوین چارچوب و سازوکاری برای نیل به این اهداف انجام شود.

غنابخشی طرح بوم یکی از برنامه‌های راهبردی دفتر

رئیس گروه علوم پایه وفناوری گفت: این برنامه به‌عنوان یکی از برنامه‌های راهبردی و کلان این دفتر در سال جاری تعریف‌شده و مشارکت گسترده‌ای را در بخش مطالعات، طراحی و تدوین و اعتباربخشی طلب می‌نماید. در راستای تمرکززدایی ازبرنامه درسی، انتقال تجارب و افزایش مشارکت در برنامه‌ریزی و اجرای آموزش‌وپرورش اهداف و برنامه‌های متعددی برای سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی متصور شده است؛ ازجمله برنامه‌هایی که ارتباط تنگاتنگی با غنا بخشی به برنامه ویژه مدرسه دارند، می‌توان به طرح برنامه‌ریزی درسی منطقه‌ای، برنامه‌ریزی درسی با توجه به آمایش سرزمینی و تلفیق شایستگی‌های غیرفنی اشاره نمود. 

سهم ویژه‌ مدارس در طراحی، تدوین و اجرای برنامه ویژه مدرسه

کیا با اشاره به اینکه "برنامه ویژه مدرسه" به معنای تجویز برنامه‌ای برای مدارس یا هنرستان‌ها نیست، گفت: اولاً همه برنامه‌ها ویژه مدارس نوشته می‌شوند و این برداشت نادرست نوعی حشو را به همراه دارد. ثانیاً، برنامه ویژه مدارس درصدد ابلاغ برنامه‌ای جدید و تجویز برنامه‌ای مضاعف به مدارس هم نیست. برنامه ویژه مدرسه برنامه‌ای است که مدارس سهم ویژه‌ای در طراحی، تدوین و اجرای آن دارند.

وی ادامه داد: برنامه ویژه مدارس با نگاهی به دوره ابتدایی و متوسطه اول برای پوشش بیشتراهداف و کیفیت ‌بخشی به راهکارهایی که در سند تحول بنیادین آمده، تهیه شده اما اقتضائات دوره دوم متوسطه به‌خصوص در شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش متفاوت بود. تا آنجا که برخی چندگانگی‌ها در برداشت‌ها از اهداف و راهکارها، موجب شد تا حتی گروهی شاخه فنی و حرفه ای و کاردانش را بی‌نیاز از طرح بوم بدانند، چراکه برنامه درسی کنونی شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش به علت پودمانی بودن، بر محور بازار کار بودن، برخورداری از کارآموزی و کارورزی و...چابک‌تر، منطقه‌ای‌تر و مدرسه‌ای‌تر از برنامه‌های درسی دوره ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه نظری به نظر می‌رسد.

کیالاشکی ادامه داد: برای تدوین این برنامه ابتدا بر مفروضات و بایستگی‌هایی توافق شد. اولین نکته حائز اهمیت تقویت خودباوری و تلاش برای تقویت نقش مدارس در سطوح برنامه‌ریزی، اجرا و ارزشیابی برنامه درسی است. دومین بایستگی انجام حداکثر اصلاحات و اثربخشی با کمترین تنش و تحمیل هزینه و توجه به واقعیات می باشد، چراکه تجربه نشان داده است بسیاری از اندیشه‌های آرمانی و اصلاحات به دلیل هزینه‌بر بودن، از واقعیت موجود فاصله گرفته و دست‌نیافتنی به نظر می‌رسند. سومین مفروض تقویت مشارکت آحاد جامعه، استفاده از ظرفیت‌های بیرونی نهاد آموزش‌ و پرورش و تشویق ایشان به کنشگری در عرصه تعلیم و تربیت به‌ویژه در هنرستان‌ها می­باشد.آخرین پیش فرض مهم در تدوین این برنامه باور به استفاده از دیگر رویکردها و لزوم ارتباط دوسویه از پژوهش‌های گذشته، حال و آینده به ‌ویژه در این دفترمی‌باشد.

رئیس گروه علوم پایه و فناوری در خصوص سه گام طرح غنا بخشی به برنامه ویژه مدرسه گفت: اولین گام؛ نگاهی به اهداف، راهکارهای عملیاتی و برشمردن تعاریف مفهومی بود و سعی شد تا با مرور دقیق اهداف و راهکارهای سند تحول با ذکر مصادیق و به حداقل رسانیدن ابهامات در برداشت‌ها، ابهامات و حتی پیش‌فرض‌ها به حداقل رسیده و با نگاهی پدیدارشناسانه به موضوع نگریسته شود. دومین گام؛ نگاه به وضع موجود و برشمردن مصادیق توجه به نقش هنرستان‌ها در برنامه‌های درسی به تفکیک خوشه‌های محتوایی با اذعان به داشته‌ها و کاستی‌ها است. در شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش، هنرجویان با 10 خوشه محتوایی سروکار دارند. در برخی از این خوشه‌ها، می‌توان توجهاتی که به فعالیت‌های غیررسمی و آموزشی و پرورشی درون و بیرون مدرسه انجام می‌شود (آمایش سرزمینی و تفاوت‌های منطقه‌ای، بازی‌های بومی و محلی، معرفی حرفه‌ها و...) را یافت. این موارد در این سند تبیین و تشریح می‌شود.

ارتباط تدوین برنامه ویژه مدرسه شاخه‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش با برنامه‌ریزی درسی منطقه‌ای

کیالاشکی در خصوص ارتباط تدوین برنامه ویژه مدرسه شاخه‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش با برنامه‌ریزی درسی منطقه‌ای گفت: به نظر می‌رسدکه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، ریل پیشرفت و مانایی آموزش‌های فنی و حرفه‌ای است. چراکه اغلب پژوهش‌ها، به اعطا نمودن نقش بیشتر و اثربخش‌تر به مناطق و مدارس به‌عنوان یکی از راه‌حل‌ها اشاره دارند. ازاین‌رومی‌توان گفت که برنامه درسی ویژه مدرسه و طرح غنا بخشی به آن در شاخه فنی و حرفه‌ای، در راستای برنامه‌ریزی منطقه‌ای و یکی از جلوه‌های بروز آن است. با همین نگاه، تلاش شده تا در ترکیب کارگروه‌های پژوهشی غنی‌سازی برنامه ویژه مدرسه و برنامه‌ریزی منطقه‌ای، کارشناسان مشترکی حضورداشته باشند که به سیلان تبادل اطلاعات کمک شایانی نموده است.