آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و برنامه‌ی درسی منطقه‌ای

مجتبی انصاری‌پور در گفت‌وگو با روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی اظهار داشت: اگر بین برنامه‌ی درسی متمرکز و برنامه‌ریزی درسی مدرسه محور، یک طیف قائل باشیم می‌توان گفت برنامه‌ریزی درسی منطقه‌ای، بین این دو سر طیف قرار می‌گیرد. برنامه‌ریزی درسی منطقه‌ای سعی می‌کند تا پاسخگوی نیازهای اقلیمی، بافت و منطقه‌ای مانند اشتغال بانوان و جوانان، گذر تدریجی به سمت مدرسه محوری، سازگاری برنامه با شرایط منطقه و تنوع برنامه‌های درسی در پاسخگویی به آمایش سرزمینی باشد و از مهاجرت افراد به شهرهای بزرگ تا حدودی جلوگیری نماید.

وی افزود: برنامه‌ریزی درسی منطقه‌ای، فعالیتی است که به برنامه‌های درسی بر اساس شرایط منطقه‌ای و اقلیمی و فضای فناوری و کمک و مشارکت صاحبان حِرف و مَشاغل و اتحادیه‌های صنفی و با رویکرد همکارانه در سازمان آموزش و پرورش استان‌ها و گروه‌های آموزشی انجام می‌شود.

رئیس گروه برق و رایانه دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی فنی و حرفه ای و کاردانش در خصوص ارتباط برنامه‌ی درسی منطقه‌ای با اسناد بالادستی مانند سَند تحول بنیادین آموزش و پرورش و سند برنامه‌ی درسی ملّی جمهوری اسلامی ایران تصریح کرد: چهار راهکار در سند تحول بنیادین به برنامه‌ریزی درسی منطقه‌ای اشاره دارد. در راهکار 5-5 سند تحول بنیادین، برنامه‌ی درسی منطقه‌ای اختصاص حداقل 10درصد و حداکثر20 درصد از برنامه‌های آموزشی را شامل می‌شود که به معرفی حرفه‌ها، هنرها، جغرافیا، آئین، رسوم و نیازها و شرایط اقلیمی و جغرافیایی استان‌ها به‌ویژه مناطق روستایی و عشایری با رعایت استانداردهای ارتقای کیفیت و تقویت هویت اسلامی ایرانی دانش‌آموزان، در چارچوب ایجاد کارآمدی و تقویت هویت ملّی پرداخته می‌شود.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا برنامه‌ریزی درسی منطقه‌ای جزء برنامه‌های سال 1400 دفتر تألیف کتاب‌های درسی فنی و حرفه‌ای و کاردانش است، پاسخ داد: ابتدا نیاز است به آنچه که مرتبط با برنامه‌ریزی درسی منطقه‌ای در گذشته در این دفتر اتفاق افتاده اشاره‌ای کنم. در زمان برنامه‌های سوم و چهارم سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، برنامه‌ریزی منطقه‌ای به دفتر تألیف کتاب‌های درسی فنی و حرفه‌ای و کاردانش ابلاغ و در سال‌های 1381 تا 1383 این برنامه‌ی درسی منطقه‌ای در چهار منطقه از کشور به شکل کارگاهی برگزار شده و آموزش‌های لازم در این خصوص انجام گرفته است.

انصاری‌پور ادامه داد: در شرایط فعلی که در برنامه‌ی ششم سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی هستیم، نیّت بر این است که بتوانیم این برنامه‌ها را در بدنه‌ی کارشناسی دفتر فنی و حرفه‌ای و کاردانش با یک ادبیات مشترک اشاعه بدهیم و ان‌شاءالله در فازهای بعدی بتوانیم ظرفیت طراحی الگو و اجرای آزمایش برنامه را ایجاد کنیم. در حال حاضر باید جدّیتی در مورد اجرای کارگاه‌ها داشته باشیم تا بتوانیم در آینده‌ی نه چندان دور ابتدا به ایجاد یک الگوی مناسب دست پیدا کنیم و پس از آن در زمینه‌ی اجرا بتوانیم برنامه‌ی درسی منطقه‌ای را با توجه به الگوی طراحی شده در استان‌ها و مناطق، آن را اجرایی کنیم.

رئیس گروه برق و رایانه‌ی دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی فنی و حرفه ای و کاردانش در خصوص اهداف برگزاری کارگاه برنامه‌ریزی درسی منطقه‌ای و نحوه‌ی برگزاری آن توضیح داد: یکی از اهدافی که در اجرای کارگاه برنامه‌ریزی درسی منطقه‌ای در این دفتر دنبال می‌کنیم آشنایی هر چه بیشتر همکاران با برنامه‌ریزی درسی منطقه‌ای است و دیگر اینکه توجه داشته باشیم که بسیاری از مهارت‌ها و حرفه‌هایی که ما در نظام آموزش‌های فنی و حرفه‌ای دنبال می‌کنیم ارتباط نزدیکی با بافت و اقلیم و آمایش سرزمین در استان‌ها دارد. اگر به این بخش از آموزش‌ها دقت و توجه بشود چه بسا زمینه‌ی اشتغال بهتر و بالاتر جوانان مناطق و استان‌ها را به همراه خواهد داشت. از طرفی وقتی که مسئولین استان‌ها، کارشناسان، هنر‌آموزان در تهیه‌ی برنامه‌ریزی درسی منطقه‌ای خود به نوعی تشریک مساعی داشته باشند می‌توان گفت که با یک تعلق خاطر و جدّیتی اجرای آن را دنبال خواهند کرد.

او درباره‌ی پیش‌بینی برنامه‌های آینده‌ی دفتر در خصوص برنامه‌ریزی درسی منطقه‌ای گفت: رویکرد برنامه‌ریزی درسی منطقه‌ای در آموزش‌های رسمی فنی‌ و حرفه‌ای و کاردانش، در واقع به معنای توازن رشته‌های تحصیلی موجود در منطقه و اقلیم است.

مجتبی انصاری‌پور ادامه داد: شاخه‌ی کاردانش در قیاس با شاخه‌ی فنی و حرفه‌ای نیز می‌تواند از ظرفیت‌های متفاوتی در این نوع برنامه‌ریزی برخوردار باشد. همان‌طور که می‌دانید آموزش فنی و حرفه‌ای و کاردانش هر کدام اقتضائات خاص خود را دارد. از جمله نقاط قوت برنامه‌ریزی درسی منطقه‌ای میزان انعطاف آن و مشارکت افراد بیرونی در این برنامه‌ریزی است. بنابراین مشارکت و میزان انعطاف می‌تواند در این دو شاخه‌ی آموزشی متفاوت باشد. مخصوصاً در شاخه‌ی کاردانش به دلیل اینکه حدود 50 درصد برنامه‌های درسی در اختیار مدرسه و منطقه به‌صورت دروس انتخابی قرار دارد این ظرفیت می‌تواند ظرفیت بسیار مناسبی برای عملیاتی کردن هر چه بیشتر برنامه‌ی درسی منطقه‌ای باشد اما در شاخه‌ی فنی و حرفه‌ای به دلیل اینکه بیشتر این آموزش‌ها مدرسه محور است، لذا در مقایسه با شاخه‌ی کاردانش ممکن است از انعطاف کمتری برخوردار باشد.

وی در خصوص موضوع مشارکت استان‌ها در برگزاری کارگاه‌ها توضیح داد: مشارکت به این معناست که دست‌اندرکاران درونی و بیرونی در تهیه‌ی برنامه‌ی درسی منطقه‌ای تشریک مساعی داشته باشند. این اشتراک تجارب و همکاری استان‌ها و مناطق قطعاً می‌تواند اقتضائات مورد نیاز در استان و مناطق را به همراه داشته باشد.

انصاری‌پور تصریح کرد: قطع به یقین مشارکت استان‌ها به‌عنوان کسانی که ذی‌نفع اصلی این برنامه‌ریزی درسی هستند مورد عنایت و توجه خواهد بود. بعد از تشکیل کارگاه‌‌ها در سازمان و اشتراکات لازم در تعاریف نظری و عملیاتی، این کارگاه‌ها در استان‌ها تشکیل شود. البته آنچه از طرف نمایندگان مناطق پیشنهاد می‌شود نیازآفرینی‌ها به‌جای نیازسنجی خواهد بود. مخاطبان با توجه به اقلیم و بافت منطقه نیاز‌های شغلی خود را مطرح می‌کنند و سعی می‌شود آن نیاز‌ها در برنامه‌ی درسی گنجانده شود تا در اجرای برنامه‌ی درسی خروجی برنامه‌ی درسی دقیقاً همان چیزی باشد که مورد نیاز استان‌ و مناطق هست. برنامه درسی منطقه‌ای از جنس برنامه‌ی درسی غلطان (ROLLING PLAN) انتخاب می‌شود.